In Business, Nieuws

‘Overheidsland’ is koploper als het gaat om gebruik van jargon. Afkortingen veelal, maar ook verengelsing en gebruik van stijlfiguren. ‘Common ground’ is één van de nieuwste aanwinsten. Om de term niet direct te stereotyperen zet ik uiteen: wat zit er achter de term common ground? Wat is het doel? En, waarom wil de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) common ground werken? Ook probeer ik een hoop termen uit te leggen om common ground een begrijpelijker geheel te maken.

“We gaan gedeelde grond werken.” Dat klinkt nergens naar. Als je ‘common ground’ gaat werken klinkt dat veel vernieuwender, hipper en chique. Dus, de Engelse term is beter. Inhoudelijk is de term ook goed. De gedeelde grond is waar het om gaat. Arjen Gerritsen, burgemeester van Almelo, zegt het kort en krachtig: “Wat we samen kunnen doen, moeten we samen doen.” Zo simpel is het. Wel héél kort en krachtig, want er moet wel een grote samenwerking ontstaan, maar het is wel de essentie. ‘Samen’ en ‘doen’.

 

Van elkaar, voor elkaar

De VNG heeft dit inzicht al jaren en heeft daar een tweetal overkoepelende termen bij. Allereerst, het gaat over ‘Gemeenschappelijke Gemeentelijke Uitvoering’ (GGU). Wederom, samen en doen. Daar is een fonds voor opgezet, want als we iets voor elkaar willen krijgen is er altijd geld nodig. Het ‘Fonds GGU’. Ten tweede is er de term ‘Samen organiseren’. Ook weer, samen en doen. Samen organiseren is een programma voor van alles dat door gemeenten, voor gemeenten wordt opgepakt. Regelmatig komt het motto naar voren: ‘1x ontwikkelen, 352x gebruiken’ (er zijn momenteel 352 gemeenten). Als waterschappen, provinciën, veiligheidsregio’s, andere (semi-) overheden of niet-overheden er ook gebruik van maken, dan kan het getal wel eens veel hoger worden dan 352. Het doel blijft hetzelfde: samen doen en samendoen.

Er zijn ideeën te over voor Samen organiseren. Er is dan ook een hele inhaalslag te maken. Als ik erover lees op de site van de VNG, dan is het zo breed dat het focus lijkt te missen. Toch, ik juich het toe. Vooral omdat er breed beweging ontstaat in het werken aan dienstverlening. Het einddoel achter GGU en Samen organiseren is om inwoners en organisaties te helpen. Dat is goed. Zeker voor de gemeenten, want denk ‘dienstverlening’ maar eens weg bij een gemeente. Precies, dan blijft er niets over voor de gemeentelijke organisaties.

 

Op de achtergrond bij de VNG

‘Common ground’ als concept valt ergens onder Samen organiseren en heeft iets met het Fonds GGU. De VNG is daar niet heel duidelijk in op hun website of op bijeenkomsten. Dat klopt ook, want common ground is van alles wat. Hoe het precies is georganiseerd vind ik wel vaag. Soms lijkt het net of de VNG alles uitgetekend wil hebben voordat er kan worden begonnen. Terwijl, één van de principes van common ground is agile: ‘start, doe en leer’.

Maar ach, wat maakt het uit. Het gaat om het doel: dienstverlening aan inwoners en organisaties. Daarover staat er wel duidelijk: “Common ground is er voor de gegevenskant…” ‘…van de informatievoorziening’, voeg ik er even vrij aan toe. We moeten de gegevens namelijk wel als informatie voorzien aan inwoners en organisaties. Wel zo passend. Als er een gegevenskant is, welke kant is er dan nog meer? ‘De technologische kant’, staat op de site van de VNG. Wederom ‘…van de informatievoorziening’. Dus, de informatie- en communicatietechnologie, de ICT. Een gegevenskant en een ICT-kant. Wat is daarin precies het onderscheid?

 

GGI en ‘de 12 principelen’

De VNG is enorm bezig, ietwat op de achtergrond, met het verbeteren van de ICT. Dat vatten ze samen onder de noemer ‘Gemeentelijke Gemeenschappelijke Infrastructuur’ (GGI). De GGI moet een nieuwe technologische ondergrond zijn om het samenwerken te faciliteren. Zowel tussen gemeenten, als met leveranciers of andere organisaties. Ook in gebruik van landelijke voorzieningen en met het oog op toekomstige ontwikkelingen. Wederom, één keer aansluiten, meervoudig gebruiken. GGI valt onder het Fonds GGU.

 

Met techniek alleen red je het niet. Naast een structuur voor ICT is er dus ook een structuur nodig voor het omgaan met de gegevens die in dit ICT rondzwerven. Structuur voor de gegevenskant. Dat is common ground (vanaf nu CG). CG is lastig, omdat het over mensen en over standaarden gaat. Die twee gaan niet goed samen. Bezie het daarom in de woorden “waar we kunnen standaardiseren, moeten we standaardiseren,” ook van burgemeester Arjen Gerritsen. Hij zei daar ook bij: “Lokaal kan lokaal blijven.”

Allemaal mooi, maar dat geeft nog geen structuur aan de gegevenskant. Hoe gaan we dat samen doen? Antwoord van de VNG: met 12 principes. 6 principes voor de architectuur van het omgaan met gegevens in systemen en 6 principes voor het realiseren van het werken met die gegevens.

 

Deze 12 principes zijn geen blauwdruk van hoe iedere gemeentelijke organisatie moet gaan werken. Nee, het zijn principes die gelden voor het hele ecosysteem, dus ook voor alle leveranciers. En als je denkt dat leveranciers dat niet willen? Dan willen ze dat niet. Het gaat er alleen om wat gemeenten zelf willen. Dat bepaalt de vraag voor het aanbod. De directeur Beleid Informatiesamenleving van de VNG zegt: “Common ground is een verandering in visie. Een verandering in manier van willen werken.” Niet alleen voor gemeenten, ook voor leveranciers.

 

Verander-moe?

Gemeenten hebben dus de touwtjes volledig zelf in handen. Sterker nog, zoals je hier leest heeft de eigen vereniging (VNG) zelfs al een strategisch plan uitgewerkt. Het is al gestart en sommige gemeenten en leveranciers zijn er alweer jaren mee bezig. Sinds april 2021 is het zelfs zo dat de VNG de standaard voor koppelingen tussen systemen heeft veranderd van StUF naar API’s. Dat wil zeggen, ‘common ground is al een feit’.

Toch, er zijn veel gemeenten die nog niet zijn begonnen. Als dat dan wel is gebeurd, dan hoor ik vaak: “Het gemeentelijk bestuur heeft bij ons besloten dat wij op gebied van common ground een ‘slimme volger’ zijn.” Ik vind dat een reactieve houding die zelfs gevaarlijk kan worden. De term ‘slim’ doet lijken alsof het een goed idee is en de term ‘volger’ brengt veel vragen op. Wie volg je dan? Kan je slim zijn als je altijd volgt? Wanneer start het volgen? Buiten de houding om snap ik wel het gevoel van veel gemeenten. De meesten hebben niet het geld, de kennis en de middelen om voorop te lopen. (Hoewel, ik ken voorbeelden van kleine gemeenten die het wel doen. En hoe!)

In het gevoel van gemeenten speelt ook mee dat de afgelopen jaren vol stonden met ICT-veranderingen. Niet allemaal even succesvol. Een ‘nieuwe’ richting, zoals CG, wordt daarom kritisch benaderd. Terecht en goed. Maar toch, CG is flexibel en een methode waarbij je ‘nieuw naast oud’ kan gebruiken. Het verandert het hele speelveld, in plaats van alleen symptoombestrijding. Ook is het gebaseerd op al bestaande standaarden (bijvoorbeeld GEMMA) en technieken (bijvoorbeeld API’s). Het risico is daarom zeer beperkt.

Willen

Het nieuwste aan CG is dat er anders wordt samengewerkt. Een ‘onderhandelingssituatie’ met een gedetailleerd ‘programma van eisen’ is niet meer gewenst. Daarom wordt er gestreefd ‘agile’ samen te werken. Ontwikkelingen ontstaan in kleine stappen, op basis van een ‘vertrouwenssituatie’ en met focus op een gedeelte van het geheel. Aanbestedingen zoals die nu (voor 2022) gaan, passen daarom niet echt bij de ‘beoogde samenwerkcultuur’. Inkoop kan daarom beter anders worden ingestoken. Dat kan als de gemeenten dat zelf willen. Daarbij, ik heb de VNG horen zeggen ook bezig te zijn het aanbesteden anders vorm te gaan geven. Uiteraard is dat, met een Europees proces, niet zo 1-2-3 geregeld.

CG gaan werken start dus met ‘willen’ en gaat over ‘vertrouwen i.p.v. onderhandelen’. Werk daarom met leveranciers die je vertrouwt. Voor alle wethouders, informatiemanagers, adviseurs en leidinggevenden: duik op z’n minst eens in alles wat er al is rondom CG. Waar willen jullie heen met de informatievoorziening en digitale dienstverlening? Informatievoorziening is een heet thema in de Tweede Kamer, dus zelfs raadsleden zou ik willen adviseren: verdiep je eens in CG. Vraag wat uw ambtelijke organisatie wil en wat ze nu doen. De VNG heeft al zóveel op de plank liggen, er zijn al genoeg gemeenten gestart en er zijn ook meer dan genoeg leveranciers op z’n minst bereid om CG te werken. Er is zelfs al een ‘app-store’ met allerlei apps die al zijn ontwikkeld voor ‘de community’.

Met CG verander je het veranderen. Daarmee bedoel ik: je kunt gedeelte van je ICT-landschap makkelijker veranderen. Weet je niet waar je moet beginnen? Wij geven als Contezza ook advies op gebied van alle 12 de principes van CG. Ook zijn we altijd bereid om een korte ‘demo-sessie’ te geven om snel te laten zien dat het echt niet zo heel moeilijk is als het soms klinkt. Je moet vooral willen. En wil je? Dan moet je starten. Principes van agile. Daar hoort ook bij: geen stress, maar rustig keuzes maken; geen resultaatverplichting, maar focus op voortgang boeken; geen onderhandelingsstrategieën, maar vertrouwen in samenwerken. Starten dus. Waarmee? Dat is voor iedereen anders en zo hebben ook wij daar onze ideeën over.

Starten kan gewoon vandaag

Concluderend, CG is een groot geheel, maar de VNG heeft met het Fonds GGU en Samen Organiseren een nog meer overkoepelend doel. Ontwikkelingen als de GGI dragen daaraan bij. Allemaal onder de kreet ‘van elkaar, voor elkaar.’ Door de vele termen is het een bos met bomen en dat maakt het vaak niet helder. Ik heb veel van die termen in dit artikel gebruikt met de hoop het duurzame doel duidelijk te maken. Common ground is een goed onderlegd idee. Er zal vast wat kritiek zijn, maar neem van mij aan, het is zeker toekomstbestendiger dan blijven hangen in een huidige oude opzet. Ook al zal het jaren duren voordat je echt een inrichting hebt die lijkt op het einddoel, het is het waard. De investeringen in CG zijn sowieso duurzaam. Ook is er een compleet verhaal te vertellen aan collega’s, inwoners en organisaties. Dat geeft richting en duidelijkheid voor iedereen. Als je dat verhaal vertelt, doe het met zo min mogelijk ‘termen’. Het duurzame dienstverlenende doel erachter is waar het om gaat. Start en ontdek!

 

Meer weten?: bel of app met Olav: +31610290121

Links

De appstore: https://componentencatalogus.commonground.nl/producten

Recent Posts

Start typing and press Enter to search